سرطان استخوان چیست؟

  تومور یعنی یک توده بافتی که بر اثر رشد ناهنجار و غیرقابل کنترل دسته ای از سلول ها بوجود میاید و وقتی این توده بافتی در استخوان باشد به آن تومور استخوان میگویند. در اثر رشد تومور، استخوان با بافتی جایگزین میشود که  ممکن است به اندازه آن محکم نبوده و نتیجه آن ممکن است شکسته شدن استخوان باشد.تومور استخوان ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشد
در ادامه با ما همراه شوید . . .

اکثر تومورهای استخوانی غیرسرطانی هستند. به این تومورها خوش خیم Benign tumor میگویند و به تومورهای سرطانی، تومورهای بدخیم Malignant tumor میگویند. تومورهای خوش خیم معمولاً کشنده نیستند.

سلول های تومورهای بدخیم استخوان ممکن است از طریق جریان خون یا سیستم لنفاتیک منتشر شده و به نواحی دیگر بدن بروند. به این پدیده متاستاز Metastasis میگویند. وقتی در استخوانی از بدن تومور رشد میکند ممکن است منشا این تومور از خود استخوان باشد (شایع ترین محل بروز تومور در اطراف زانو، اطراف شانه و لگن خاصره می باشد) یا ممکن است منشا آن از بافت دیگری بوده ولی به علت رشد یا متاستاز سلول ها، تومور به استخوان رسیده است. اگر منشا توموری خود استخوان باشد آن را تومور اولیه استخوان میگویند.
شایعترین تومورهای اولیه خوش خیم استخوانی :

• کیست استخوانی Simple bone cyst
• استئوکندروم Osteochondroma
• تومور ژانت سل Giant cell tumor
• انکندروم Enchondroma
• دیسپلازی فیبرو Fibrous dysplasis

 شایعترین تومورهای اولیه بدخیم استخوانی: 

• میلوم مولتیپل Multiple Myeloma : میلوم مولتیپلشایعترین تومور بدخیم اولیه استخوان است. منشا آن سلول های مغز استخوان هستند. این تومور در هرسال از هر صد هزار نفر ۷-۵ نفر را مبتلا میکند و شیوع آن بیشتر در سنین بین ۷۰-۵۰ سالگی است.

استئوسارکوم Osteosarcoma : از نظر شیوع استئوسارکوم بعد از میلوم مولتیپل شایعترین است در طی این بیماری سلولهای بدخیم استخوان ساز شروع به تکثیر و ایجاد تومور می کنند. شیوع این بیماری سالیانه دو الی سه نفر به اذائ هر یک میلیون نفر جمعیت می باشد بنابراین اینطور تخمین زده میشود که در کشور ما هر سال۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر مبتلا به این بیماری میشو ند.. این بیماری به نسبت مساوی بین دختران و پسران دیده می شود و شایع ترین محل درگیری در اطراف مفصل زانو می باشد

سارکوم یوینگ Ewing’s Sarcoma :  نوعی تومور بدخیم اولیه استخوان است که در آن سلول های مغز استخوانی دچار تغییراتی در هسته و کروموزوم سلولی گشته و سرطانی می شو ند. به نسبت استئو سارکوم در گروه سنی پائین تری ممکن است ایجاد شود و برخلاف دیگر تومور های استخوانی ممکن است با علائم سیستمیک مانند تب و کاهش اشتها و وزن همراه باشد. همانند دیگر تومورهای بدخیم استخوانی درد شایعترین علامت اولیه آن می باشد که معمولا ماهها قبل از تشخیص شروع می شود. شایع ترین محل ایجاد آن در تنه استخوانهای ران و ساق پا می باشد

کندروسارکوم Chondrosarcoma : کندروسارکوم بیشتر در سنین ۷۰-۴۰ سالگی است و در استخوان های اطراف لگن و مفصل شانه دیده میشود.

 علائم تومور استخوان

 اکثر بیماران مبتلا به تومورهای استخوانی در محل استخوان، درد دارند. درد بیشتر گنگ و مبهم است. شدت درد طوری است که اغلب، بیمار را از خواب بیدار میکند. استخوان ممکن است براثر تومور ضعیف شده و سپس براثر ضربه خفیفی دچار شکستگی شود. گاهی تومور درد نداشته و بیمار فقط متوجه یک برجستگی در اندام خود میشود. تومورهای مختلف برحسب نوعشان و محلی را که درگیر میکنند علائم متفاوتی دارند.

علایم دیگر شامل خستگی، تب، کاهش وزن و نازک شدن جدار استخوان و خوردگی استخوان، کم خونی و ضعف عمومی، براق شدن پوست در سطح تومور است.

ولی هیچ کدام از این علایم، علامت قطعی سرطان نیستند. آنها ممکن است به علت شرایط غیرخطرناک دیگر نیز ایجاد شوند. لذا باید حتما توسط پزشک بررسی شوند.

 تشخیص تومور استخوانی

 پزشک ارتوپد بعد از اینکه با بیمار راجع به مشکلاتش صحبت کرده و اطلاعات دقیقی جمع آوری کرد وی را معاینه میکند. از آزمایشات مختلف خون یا ادرار و از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی یا اسکن استخوان ( اسکن رادیوایزوتوپ) برای تشخیص دقیق بیماری و  بررسی شکل و وسعت درگیری استفاده میشود.

جراح ممکن است بیوپسی (نمونه‌برداری) سوزنی یا بیوپسی برشی انجام دهد.

هنگام بیوپسی سوزنی، جراح یک سوراخ کوچک در استخوان ایجاد کرده و یک نمونه از بافت تومور را با وسیله‌ای مثل یک سوزن برمی‌دارد.

در بیوپسی برشی، جراح، تومور را بریده و نمونه ای از بافت را برمی‌دارد.

علل سرطان‌ استخوان

اگرچه متخصصین مطمئن نیستند چه عواملی باعث بروز سرطان استخوان‌ می‌شوند، ولی تعدادی از عوامل ممکن است خطر بروز بیماری را افزایش دهند.

این سرطان‌ها اغلب در کودکان و بزرگسالان جوان اتفاق می‌افتند، خصوصا آن هایی که تحت درمان های رادیوتراپی و شیمی‌درمانی برای سایر بیماری ها می باشند.

بزرگسالان مبتلا به بیماری پاژه (یک وضعیت غیرسرطانی که با تولید سلول‌های استخوانی جدید، غیرطبیعی مشخص می‌شود) در معرض افزایش خطر سرطان استخوان قرار دارند.

تعداد کمی از سرطان های استخوان مربوط به عوامل ارثی می باشند.

 درمان سرطان استخوان

انتخاب روش درمان بستگی به نوع، اندازه، مرحله سرطان، سن و سلامت‌ عمومی بیمار دارد.

جراحی اغلب اولین انتخاب درمانی می‌باشد، اگرچه گاهی اوقات قطع کردن عضو لازم می‌باشد.

در شیمی‌درمانی، جراح تنها قسمت سرطانی استخوان را بدون قطع عضو برمی‌دارد و به جای قسمت سرطانی، یک وسیله مصنوعی (پروتز) قرار می دهد.

شیمی‌درمانی و رادیوتراپی ممکن است به تنهایی یا همراه با هم استفاده شوند.

 نقش شیمی درمانی و پرتودرمانی در درمان تومورهای بدخیم استخوان چیست؟

 منظور از شیمی درمانی استفاده از داروهای شیمیائی جهت سرکوب سلول های سرطانی است که در نتیجه نه تنها حجم تومور در اندام کاهش یافته و جراح با سهولت بیشتری آن را خارج می کند؛ بلکه شیمی درمانی به از بین رفتن کانونهای متاستاتیک کمک و از تشکیل متاستاز های جدید جلوگیری می کند. استفاده از روش های شیمی درمانی جدید و موثر تحولی را در سالهای اخیر در درمان تومور های سرطانی ایجاد کرده است و در نتیجه میزان شانس زندگی در این بیماران را تا چند برابر بیشتر کرده است. البته این دارو های شیمیائی عوارض نا خوشایندی مانند بی حالی و ضعف مفرط؛ حالت تهوع و استفراغ ؛ ریزش مو و دیگر عوارض خونی و گاهاً قلبی را در بر دارد که خوشبختانه اکثر آنها موقت بوده و بیمار پس از شیمی درمانی به حال طبیعی خود باز میگردد. از بین سرطان های اولیه استخوان ؛ استئو سارکوم و سارکوم یوئینگ نسبت به دارو های شیمی درمانی حساس تر می باشند. در رادیوتراپی یا پرتو درمانی اشعه هائی با طول موج های مختلف به ناحیه تومورال تابانیده می شود و در نتیجه سعی به کنترل تکثیر بی رویه آنها می گردد. برخی از سرطانهای استخوانی مانند سارکوم یووینگ نسبت به پرتو درمانی بسیار حساس بوده و حتی در نواحی از بدن که از نظر جراحی غیر قابل دسترسی می باشند از پرتو درمانی جهت درمان لوکال و موضعی تومر استفاده می شود. عوارض کوتاه مدت رادیوتراپی محدود به تغییرات حاصل از سوختگی در پوست و سختی آن و بافت زیرین و بی حالی و حالت تهوع می باشد. در مان همزمان پرتو درمانی و عمل جراحی خطر باز شدن زخم ناحیه عمل و ایجاد عفونت های عمقی را افزایش می دهد و همچنین پرتودرمانی در دراز مدت احتمال ایجاد تومور های بدخیم دیگر در آن ناحیه را بالاتر می برد. براکی تراپی نوعی از پرتودرمانی است که در آن ماده رادیواکتیو توسط کانولهائی که با عمل جراحی در بستر تومور و پس از برداشتن آن توسط جراح کاشته می شود تابانیده می شود.

انواع درمانهای جراحی کدامند؟

در دوران گذشته برای درمان سرطان اولیه استخوان جراحان چاره ای جز قطع کردن اندام  را نداشتند و حتی با آن وجود تعداد زیادی از بیماران در زمان کوتاهی دچار متاستازهای دور دست بخصوص به ریه ها شده و فوت می کردند. امروزه خوشبختانه با پیشرفت هائی که در امر تشخیص زودرس و بوجود آمدن پروتوکول های موثر شیمی درمانی و تکنیک های بالای جراحی شده است نه تنها در بسیاری از بیماران شانس زنده ماندن بالا رفته است بلکه در بیش از ۹۰ درصد آنها دیگر مجبور به قطع اندام نبوده و کیفیت بهتری از زندگی را نیز صاحب می شوند. در روش های مدرن جراحی امکان خارج کردن کل ضایعه تومورال و بازسازی اندام به روش های مختلف بیولوژیک مانند استفاده از آلوگرافت های استخوانی و یا استفاده از انواع پروتز های مفصلی وجود دارد.

عوارض احتمالی در حین و پس از درمان کدامند؟

مهمترین عوارضی که پیش آمدن آنها می تواند سیر درمان را تغییر دهد متاستاز تومور به نقاط دوردست و یا عود موضعی تومور در محل جراحی قبلی می باشد. حتی با وجود تمامی روش های موثر درمانی ممکن است تعدادی از سلول های بد خیم جان سالم بدر برده و در نهایت مجدداً در همان محل قبلی و یا جای دیگری ایجاد توده سرطانی کنند. اگرچه بوجود آمدن این عوارض بیمار و پزشک معالج را دچار یاس و نگرانی میکند ولی راههای درمانی برای مرتفع کردن هر کدام از عوارض فوق نیز پیشبینی شده است. عوارض دیگر از جمله عفونت ها؛ شکستگی ها و عوارض مربوط به شیمی درمانی به نسبت از اهمیت کمتری برخوردارند.

تومورهای متاستاتیک به استخوان کدامند؟

این دسته از تومورهای استخوان در حقیقت شایعترین تومورهای بدخیم سیستم اسکلتی را شامل می شوند که برخلاف تومورهای اولیه استخوان اکثراً در سنین بالا بخصوص بالاتر از چهل سالگی دیده می شوند . آنها تومورهائی هستند که بطور اولیه در یک کانون دیگری در بدن ایجاد شده و سپس به استخوان انتشار پیدا می کنند که به آن متاستاز استخوانی نیز گفته می شود. معمول ترین آنها متاستاز تومور پستان در خانمها به استخوان می باشد. راه متاستاز  این تومورها اکثراً از طریق رگهای خونی می باشد ولی طرق دیگری مانند انتشار از طریق سیستم لنفاوی و یا انتشار مستقیم و مجاورتی نیز امکان دارد. شایع ترین تومورهائی که تمایل به سرایت به سیستم اسکلتی را دارند عبارتند از سرطان پستان(در خانمها) سرطان پروستات(در آقایان) و سرطانهای ریه و کلیه ها و تیروئید که در هر دو جنس زن و مرد دیده می شود. اولین و مهمترین علامت هشدار دهنده این متاستاز وجود درد و سپس تورم در اندامها است و بهترین راه تشخیص این سرایت انجام اسکن ایزوتوپ استخوان در فواصل معین می باشد.گاهی اوقات میزان تخریب استخوان به اندازه ای است که موجب شکستگی استخوان می شود و به آن شکستگی پاتولوژیک اطلاق می گردد.

از این روش معمولاً در درمان تومورهای بدخیم استخوان استفاده میشود. تاباندن اشعه به بافت سرطانی یکی از روش های موثر برای از بین بردن این سلول ها است. تابش این اشعه در بدن ایجاد مولکول هایی بنام رادیکال های آزاد میکند و این مولکول ها موجب آسیب DNA سلول های سرطانی و از بین رفتن آنها میشود. البته این اتفاق میتواند برای سلول های سالم هم بیفتد ولی چون در سلول های سرطانی به علت سرعت زیاد تکثیر، سرعت ساختن DNA بیشتر از سلول های سالم است تاثیر اشعه روی سلول های سرطانی بیشتر است. رادیوتراپی Radiation therapy

 درد بیمار معمولاً بعد از ۲-۱ هفته از انجام رادیوتراپی کاهش میابد ولی حداکثر کاهش درد بعد از چند ماه است. رادیوتراپی ممکن است همراه با عمل جراحی بکار رود.

تابش اشعه معمولاً به توسط دستگاه هایی انجام میشود که منبع آنها در نزدیک بدن بیمار قرار گرفته و پزشک میتواند مقدار مناسبی از اشعه را به نواحی از استخوان های بدن که حاوی سلول های سرطانی هستند بتاباند. گاهی اوقات و در موارد انتشار وسیع سلول های سرطانی روش دیگر تزریق مواد رادیواکتیو به بدن است. موادی که حاوی مولکول های رادیواکتیو بخصوصی هستند از طریق جریان خون به بدن بیمار تزریق میشوند. این مواد بیشتر جذب استخوان میشوند و بنابراین تابش اشعه بیشتر در نواحی استخوانی صورت میگیرد.

از این روش معمولاً برای درمان تومورهای بدخیم استفاده میشود. یک روش مهم درمان دارویی تومورهای بدخیم شیمی درمانی Chemotherapy است. در این روش داروهایی به بیمار داده میشود که موجب اختلال در تکثیر سلولی میشوند و چون تکثیر سلولی در سلول های سرطانی بیش از سلول های طبیعی بدن است این داروها بیشتر روی سلول های سرطانی تاثیر مخرب دارند تا روی سلول های سالم.

مشخص است که هم رادیوتراپی و هم شیمی درمانی روی سلول ها و بافت های طبیعی هم اثر مخرب دارند و به همین علت است که این روش های درمانی عوارض فراوانی دارند. از این روش معمولاً در مواردی استفاده میشود که سلول های سرطانی استخوان متاستاز داده اند یعنی در مناطق مختلفی از بدن پراکنده شده اند و این مناطق آنقدر متعدد و گاهی کوچک هستند که خارج کردن همه آنها بوسیله جراحی عملاً مقدور نیست.

در اکثر اوقات تومور بدخیم استخوانی نیاز به عمل جراحی دارد و از رادیوتراپی و شیمی درمانی برای کمک به جراحی و کوچک کردن تومور قبل از انجام عمل و یا برای از بین بردن باقیمانده سلول هایی که ممکن است بعد از جراحی در بدن مانده باشند استفاده میشود. گاهی اوقات از هورمون ها برای درمان بعضی تومورها استفاده میکنند.
بطور مثال هورمون های ضد استروژن میتوانند رشد سلول های سرطانی پستان و پروستات را کم کنند و در این موارد بکار برده میشود. همچنین گاهی اوقات از دسته از داروها به نام بی فسفونات ها برای درمان بعضی تومورهای متاستاتیک مثل سرطان های پستان و پروستات استفاده میشود. این داروها میتوانند فعالیت سلول هایی به نام استئوکلاست ها را که مسئول جذب کلسیم از سلول های سالم هستند کاهش دهد.

جراحی

از این روش در درمان اکثر تومورهای خوش خیم و تعداد زیادی از تومورهای بدخیم استخوان استفاده میشود. اکثر تومور های خوش خیم بصورت بافتی در داخل استخوان هستند. در درمان جراحی این تومورها معمولاً پزشک ارتوپد محتویات بافت تومورال را از داخل استخوان خارج کرده و سطح داخلی حفره ایجاد شده را کاملاً میتراشد و سپس حفره خالی را با پیوند استخوان پر میکند.

 در تومورهای بدخیم وضعیت کمی متفاوت است. این تومورها میتوانند بتدریج استخوان را ضعیف کنند و این روند ممکن است آنقدر ادامه یابد که بالاخره استخوان بر اثر ضربه خفیفی میشکند. شکسته شدن استخوان در محل تومور یک فاجعه است. این شکستگی ها یا اصلاً جوش نمیخورند و یا به سختی جوش میخورند. پس تمام سعی پزشک معالج اینست که وقتی میبیند تومور آنقدر رشد کرده که شکستگی قریب الوقوع است مانع از آن شود. این کار با انجام عمل جراحی و تقویت استخوان با کارگذاری ابزارهای فلزی در استخوان انجام میگیرد.

 مسلماً اگر استخوان آنقدر ضعیف شود که بشکند هم معمولاً پزشک ارتوپد راهی بجز انجام عمل جراحی ندارد. معمولاً وقتی تومور آنقدر پیشرفت کرد که در محل استخوان مبتلا درد ایجاد شد این به معنای قریب الوقوع بودن شکستگی است و بیمار در این مواقع معمولاً نیاز به جراحی پیشگیرانه دارد. این اعمال جراحی درد بیمار راهم تا حدود زیادی از بین میبرند چون موجب کاهش فشار به استخوان در محل تومور میشوند. در مواردی هم که پیشرفت تومور به حدی بوده که بیش از نصف محیط استخوان بر اثر تومور از بین رفته نیاز به جراحی وجود دارد.

 نوع عمل جراحی که برای بیمار انجام میشود بسته به محل درگیری استخوان متفاوت است. وقتی انتهای استخوان های بلند درگیر میشود ( مثلاً بالای استخوان بازو یا ران) درمان بصورت تعویض مفصل است به این صورت که کل استخوان درگیر خارج شده و آنرا با مشابه فلزی جایگزین میکنند. وقتی درگیری در قسمت های وسط استخوان است ( مثلاً در وسط ران یا بازو) یک نیل Nail ( یک میله بلند فلزی) را در داخل کانال مرکزی استخوان قرار میدهند تا استخوان شکسته نشود. بندرت در درگیری قسمت های وسط استخوان از پیچ و پلاک استفاده میشود.

گاهی در حین جراحی پزشک ارتوپد تومور را خارج کرده و محل خالی شده را با سیمان استخوانی پر میکند ولی معمولاً این کار انجام نمیشود و با رادیوتراپی بعد از جراحی سعی در از بین بردن توده تومورال میشود. گاهی اوقات وسعت رشد تومور استخوانی آنقدر زیاد است که به مناطق زیادی از اندام منتشر شده و یا عروق و اعصاب اندام را به شدت آسیب زده است. در این موارد ممکن است بهترین راه برای بیمار قطع عضو باشد.

آیا می دانید بهترین متخصص سرطان در اصفهان فعالیت دارد
آیا می دانید سرطان روده را باید در اصفهان درمان کنید
آیا می دانید بهترین متخصص سرطان سینه در اصفهان می باشد