سرطان خون یا چنگار خون یا لوسمی یا لوکمیا Leukemiaیا Leukaemia : گروهی از انواع سرطان است که معمولاً از مغز استخوان شروع میشود (مغز استخوان ماده ای نرم و اسفنجی است که در مرکز بسیاری از استخوان های بدن وجود دارد )و باعث شکلگیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی میگردد.این گلبولهای سفید خونی به صورت کامل تشکیل نشدهاند و به آنها بلاست یا سلولهای لوکمی یا سرطان خون گفته میشود .
علایم
خستگی و ضعف شایع ترین علامت انواع سرطان خون است. این علائم به دنبال آنمی (کمبود گلبول های قرمز خون) ایجاد می شوند و ترکیبی از خستگی های جسمی را به وجود می آورند. در هر دو شرایط حاد و مزمن، فرد ممکن است طیف وسیعی از خستگی کم تا ضعف شدید را تجربه کند. اما در تمام موارد، به مرور زمان علائم تشدید خواهند شد.
تنگی نفس در فرد مبتلا، خستگی و ضعف روز به روز بیشتر می شود و حتی ممکن است فرد تنگی نفس را نیز تجربه کند که نتیجه ی کم خونی و یا در موارد نادر نتیجه ی وجود توده در قفسه ی سینه است. افراد مبتلا در این شرایط برای تنفس دچار مشکل جدی می شوند و ممکن است راه رفتن کوتاه مدت هم برایشان زجرآور باشد. تنگی نفس همچنین می تواند در اثر سرطان ریه باشد.
کبودی بیش از حد یا خودبخودی که بدون دلیل وبدون هیچ آسیبی ایجاد شود که نتیجه ی تعداد کم پلاکت ها و یا مشکل لخته شدن خون است.
بزرگ شدن طحال ناشی از سرطان خون منجر به دردهای گاها شدید در قسمت چپ و بالای شکم می شود
خونریزی غیرمعمول مشابه کبودی، خونریزی غیرعادی از بینی، لثه، روده، ریه و یا حتی سر ممکن است نشانه ی کمبود پلاکت و مشکلات انعقاد خون و نوع حاد سرطان خون باشد.
پتشی لکه های قرمز کوچک در زیر پوست ناشی از خونریزی را پتشی می گویند. نقاطی که به دلیل کاهش پلاکت خون ایجاد می شوند. پتشی اغلب در مچ پا دیده می شود، آن هم به دلیل نیروی جاذبه زمین که موجب تجمع مایعات بدن در مچ پا می شود.
لثه های متورم و بزرگ شده
اگرچه افزایش حجم لثه را می توان هیپرپلازی دانست، ولی معمولا یکی از بارزترین نشانه های ابتلا به بیماری لوسمی حاد است. لوسمی یک نوع سرطان خون است که باعث تولید غیرطبیعی و بیش از حد سلول های سفید خونی می شود. اگر شما یک بیمار مبتلا به سرطان خون هستید، همیشه به لثه هایتان نگاه کنید تا متوجه تغییر اندازه ی آنها بشوید. اگر لثه ها متورم باشند، فرد همیشه یک احساس فشردگی در دهان خود دارد.
احساس پف کردن یا پر بودن
یکی از نشانه های نوع مزمن و گاها حاد لوسمی، بزرگ شدن طحال است که ممکن است منجر به کاهش اشتهای فرد مبتلا شود، زیرا به دلیل فشار وارده از سمت طحال به معده، فرد احساس سیری می کند و مواد غذایی کمتری مصرف می نماید.
ناراحتی یا درد در قسمت بالایی سمت چپ شکم
بزرگ شدن طحال ناشی از سرطان خون منجر به دردهای گاها شدید در شکم می شود. از آن جا که طحال در قسمت چپ و بالای شکم قرار گرفته است، درد در این ناحیه احساس می شود. گاهی طحال آنقدر بزرگ می شود که غیر از اینکه موجب درد می شود، بخشی از سلول هایش از کار می افتند و می میرند.
بی قراری و لرز از علائم شایع نیستند و معمولا در یک چهارم افراد مبتلا به لوسمی حاد دیده می شوند و تقریبا هرگز در نوع مزمن آن مشاهده نمی شود. در اغلب موارد، تب مکرر درجه ی پایین نشانه ی عفونت و ضعف سیستم ایمنی است که ممکن است ناشی از سرطان خون باشد.
تعریق شبانه اغلب با عفونت مرتبط است و ممکن است نشانه ی سرطان خون باشد. این نوع تعریق آن قدر زیاد است که بستر فرد خیس می شود.
سردرد ضربان دار این نشانه اگرچه معمول نیست، اما سردرد نبض دار مکرر ممکن است نشانه ی کم خونی ناشی از لوسمی و یا یک مشکل تهدید کننده ی حیات مانند خونریزی سر باشد.
رنگ پریدگی شدید مانند سردرد، خستگی و تنگی نفس، رنگ پریدگی غیرمعمول ممکن است نشانه ای از کم خونی در نوع حاد لوسمی و در برخی انواع مزمن آن باشد.
درد استخوان
درد استخوان نشانه ی عمدتا غیر معمول این بیماری است و در هر دو نوع حاد و مزمن ممکن است دیده شود. سلول های بدخیم در مغز استخوان ساخته می شوند، بنابراین اگر دچار درد خفیف تا شدید در استخوان ها شدید به پزشک مراجعه کنید.
ورم غدد لنفاوی
گردن، زیر بغل، کشاله ران و مناطق دیگر بدن را جهت پیدا کردن ورم قابل توجه، اما بدون درد غدد لنفاوی بررسی کنید. برای غدد در طول یک عفونت طبیعی است که متورم شوند، اما باقی ماندن در این حالت و یا رشد روز به روز می تواند نشانه ی لوسمی و یا لنفوم باشد.
بثورات پوستی
تقریبا یک نفر از بیست نفر فرد مبتلا به لوسمی ممکن است راش پوستی داشته باشد که یک یا دو دسته اند. لوسمی پوست یا بثورات، ناشی از سندروم شیرین هستند که معمولا با سرطان خون در ارتباط است.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به سرطان لوسمی را افزایش می دهند
دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لوسمی وجود ندارد، با اینحال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
∞ قرار گرفتن در برابر سطوح بالای تشعشع
∞ قرار گرفتن پی در پی در برابر بعضی از انواع مواد شیمیایی (همچون بنزن (
∞ شیمی درمانی
∞ سندرم دون (DOWN)
∞ سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان
∞ سیگار کشیدن
انواع سرطان خون
سرطان های خونی به سه دسته کلی تقسیم می شوند. این دسته ها شامل:
∞ سرطان خون لوکمی یا لوسمی (Leukemia)، این سرطان یکی از انواع سرطان های درون مغز استخوان بوده، واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل تولید غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود. لوسمی یکی از چهار سرطان شایع در میان کودکان است. تعداد بالای سلول های سفید باعث اختلال توانایی این سلول ها در مبارزه با عفونت ها شده و همچنین باعث نقص توانایی مغز استخوان برای ساختن سلول های قرمز و پلاکت خون می شود. این نوع سرطان می تواند به دو شکل حاد و یا مزمن خود را نشان دهد. سرطان لوسمی مزمن آرام تر از نوع حاد آن پیشرفت می کند و نوع حاد آن نیاز به درمان سریعتری دارد.
چهار دسته بندی اصلی سرطان خون لوسمی شامل:
∞ لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
∞ لوسمی میلوئیدی حاد (AML)
∞ لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
∞ لوسمی میلوئیدی مزمن (CML)
سرطان خون لوسمی در هردو بزرگسالان و کودکان رخ می دهد، با اینحال نوع ۱ و ۲ آن بیشتر در بین کودکان معمول بوده و نوع ۱ و ۴ آن بیشتر در میان بزرگسالان شایع است.
∞ سرطان خون لنفومی (Lymphoma)، این نوع سرطان خون سیستم لنفاوی را که وظیفه آن دفع مایعات زیادی از بدن و همچنین تولید گلبول سفید خون است، تحت تاثیر قرار می دهد. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.
∞ سرطان خون میلوما (Myeloma)، این نوع سرطان خون سلول های پلاسما را هدف قرار داده و مانع تولید آنتی بادی در بدن می شود و سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت ها ضعیف و حساس می کند.
نمونه برداری از غدد لنفاوی: اگر غدد لنفاوی بزرگ شده باشند، پزشک از غدد لنفاوی نمونه برداری می کند. غدد لنفاوی در قسمت های مختلف بدن قرار دارند و بخشی از سیستم لنفوئیدی و ایمنی بدن هستند. در طی نمونه گیری، پزشک ممکن است یک قسمت یا کل غده را خارج کند. اگر دسترسی به غده لنفاوی متورم به کمک سرنگ ممکن باشد، نمونه گیری فقط با بی حسی موضعی صورت می گیرد. اما اگر غده مورد نظر در قسمت های داخلی تر قفسه سینه یا شکم قرار داشته باشد، نیاز است که نمونه برداری تحت بیهوشی کامل انجام شود.
روش های عکسبرداری: این روش ها امکان بررسی جزیی تر بافت ها، اندام ها و استخوان ها را فراهم می کند. به کمک رادیوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و سونو گرافی، گروه درمانی می تواند تصویری واضح تر از ناحیه ای از بدن که به سرطان مبتلا شده، بدست بیاورد و اندام هایی را که امکان درگیر شدنشان وجود دارد، مشاهده کند. این تصویربرداری ها معمولا بدون درد است و بدون نیاز به بیهوشی یا بی حسی انجام می شود.
آزمایش های مکمل: پزشک ممکن است به منظور تشخیص میزان گسترش سرطان در بدن بررسی های دیگری را نیز لازم بداند.
درمان
گروه درمانی براساس سلامت کلی بیمار و نوع سرطان درمان های مناسب را برای او شروع می کند. معمولا قبل از شروع درمان، روش های درنظر گرفته شده را با بیمار یا اطرافیان او مطرح می کنند. قبل از شروع درمان، باید از پزشک در مورد تاثیر روش درمان بر قدرت باروری پرسیده شود. برخی از روش های درمانی بر قدرت باروری تاثیر می گذارند.
از دست دادن قدرت باروری در بعضی از روش ها براساس سن و نوع پرتودرمانی تجویزی، موقتی و در برخی دائمی است. پبوند سلول های بنیادی و همچنین برخی از داروهای مورد استفاده از شیمی درمانی نیز ممکن است، اختلالاتی را برای باروری ایجاد کنند. قبل از شروع درمان بهتر است در مورد شرایطی که به کمک آن ها می توان قدرت باروری را حفظ کرد، از پزشک کمک خواست. یکی یا چند روش از گزینه های زیر ممکن است در درمان سرطان خون استفاده شود.:
شیمی درمانی: این روش براساس مبارزه با سرطان با دارو- به شکل قرص یا تزریق- صورت می گیرد. داروهای شیمی درمانی از گسترش و رشد سلول های سرطانی جلوگیری می کنند؛ اما به سلول های سالم صدمه نیز می زنند. سلول های سالم با گذشت زمان دوباره احیا می شوند. درضمن، درمان در برخی افراد عوارض جانبی همچون حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، خستگی و خطر ابتلا به عفونت ها را نیز رخ می دهد.
درمان های مکمل سرطان خون: از جمله درمان های مکمل از ماساژ درمانی یا طب سوزنی می توان نام برد. این درمان ها علاوه بر درمان های استاندارد سرطان خون استفاده می شود و معمولا به آرامش بیماران و کاهش استرس و دیگر عوارض جانبی درمان سرطان کمک می کند. درمانی مکمل به خودی خود در درمان سرطان اثر درمانی ندارند و برای بررسی تاثیر آن ها و شناخت بهتر عملکردشان، نیاز به تحقیقات بیشتر و عمیق تری است.
عوارض، خطرات یا فواید این روش ها هنوز شناخته شده نیست و بکار بردنشان به عنوان تنها روش درمان سرطان ممکن است عوارض جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. بیماران قبل از استفاده از این روش های مکمل و موازی، باید در مورد آن ها اطلاعات کافی را بدست آورند و حتما با پزشک معالجشان مشورت کنند. چرا که احتمال دارد نتایج درمان های منظم یا آزمایش های بیمار را تحت تاثیر قرار دهد.
درمان هدفمند: درمان های هدفمند براساس استفاده از داروهایی است که بدون اینکه به سلول های سالم صدمه بزنند، به سلول های سرطانی حمله می کنند. مهارکننده های رشد سلول های سرطانی یکی از این موارد هستند. این مواد بر رشد و تقسیم سلولی، سلول های سرطانی تاثیر می گذارند. داروهایی که در این روش بکار می روند معمولا به شکل قرص یا کپسول عرضه می شوند. احتمال آشکارشدن عوارض جانبی معمولا در ماه های اول درمان وجود دارد و با ادامه درمان، در اغلب موارد این علائم از بین می روند.
جراحی: در برخی موارد خاص و نادر سرطان خون مزمن، پزشک ناچار به خارج کردن طحال از بدن می شود. طحال در سمت چپ بالای شکم، در کنار معده و بالای کلیه چپ قرار گرفته است. گاه سرطان خون مزمن باعث بزرگ شدن طحال می شود که ممکن است با درد و ناراحتی برای بیمار همراه شود. التهاب طحال همچنین می تواند گلبول های قرمز و پلاکت خون را از بین ببرد و خونریزی و کم خونی را در پی داشته باشد.
اگر شیمی درمانی و پرتودرمانی اثری بر کاهش اندازه طحال نداشته باشند، پزشکان معمولا از طریق جراحی و با خارج کردن طحال درد بیمار را التیام می بخشند. به این عمل، عمل برداشتن طحال می گویند و در بیهوشی کامل صورت می گیرد. بعد از جراحی ممکن است بیمار خونریزی و کمی درد را تجربه کند. این عوارض جانبی موقتی هستند و از بین می روند. درآوردن طحال، بیمار را نسبت به عفونت ها آسیب پذیرتر می کند.
پرتودرمانی: در این روش پزشکان از وسیله بزرگ برای هدایت مسیر پرتوها به سمت سلول های سرطانی استفاده می کنندعوارض جانبی پرتودرمانی براساس ناحیه ای از بدن که درمان می شود، متفاوت است. بعد از درمان، بیمار ممکن است بیش از حد معمول احساس خستگی کند یا متوجه تغییر ظاهری پوست (قرمزی یا حساس شدن در هنگام لمس) قسمتی از بدن که درمان شده، بشود.
پیوند سلول های بنیادی یا پیوند مغز استخوان
گاهی شیمی درمانی به منظور درمان سرطان خون حاد یا اجتناب از عود بیماری با دوز بالا انجام می شود. از آنجایی که درمان شیمی درمان شدید مغز استخوان را همزمان با سلول های سرطانی از بین می برد، لازم است که مغز استخوان به کمک پیوند سلول های بنیادی بازسازی شود.
تمامی سلول های خونی از سلول های بنیادی که در مغز استخوان و خون یافت می شوند، بوجود می آیند. قبل از شروع شیمی درمانی با دوز بالا، پزشک نمونه ای از مغز استخوان فرد بیمار یا دهنده سازگار را بر می دارد. مدت کوتاهی بعد از شیمی درمانی، سلول های بنیادی به داخل خون بیمار تزریق می شوند و بعد از گذشت چند هفته، این سلول ها بنیادی، ساختن سلول های خونی را آغاز می کنند.
پیوند سلول های بنیادی، عملی پیچیده و پرخطر است و باید توسط پزشکان متخصص و مجرب و در مراکز بیمارستانی مجهز انجام شود. عوارض جانبی این عمل می تواند بسیار جدی باشد و حتی به مرگ بیمار منتهی شود. بیماری که پیوند مغز استخوان داشته، باید تحت نظارت پزشکی کامل قرار بگیرد؛ حتی بعد از مرخص شدن از بیمارستان نیز باید این مراقبت ها ادامه بیابد. گاهی چند ماه زمان لازم است تا بتوان به طور کامل از بهبودی بیمار (به کمک پیوند مغز استخوان) اطمینان حاصل کرد. برای برخی بیماران با شرایط خاص همچون افراد دارای بیماری های زمینه ای یا افراد مسن نوع پیوند سلول های بنیادی با دوز پایین تری از شیمی درمانی استفاده می شود
سرطان خون لنفومی (Lymphoma)
تقریبا نصف انواع سرطان خون سرطان خون لنفومی و یا سایر سرطان های وابسته به سیستم لنفاوی می باشند. این سیستم که مرکب از غدد لنفاوی در گردن، زیر بقل، ران، قفسه سینه و شکم است وظیفه دفع مایعات اضافی در بدن و تولید سلول های ایمنی بدن را بر عهده دارند. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.
این نوع سرطان لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین تقسیم می شود. حدود ۱۲ درصد افراد مبتلا به سرطان خون لنفومی مبتلا به نوع هوچکینی آن می باشند.
علایم سرطان لنفومی
نشانه ها و علایم سرطان خون لنفومی شامل:
∞ ورم کردن غدد لنفاوی در گردن، زیر بقل و ران
∞ تب
∞ خستگی و ضعف
∞ کاهش وزن غیرقابل توجیه
∞ عرق کردن
∞ مشکل در نفس کشیدن و یا درد قفسه سینه
∞ خارش پوست و کهیر
عواملی که خطر ابتلا به سرطان لنفوم را افزایش می دهند
دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لنفوم وجود ندارد، با اینحال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
∞ افزایش سن
∞ مرد بودن و سفید پوست بودن
∞ ابتلا به بیناری های خود ایمنی
∞ ابتلا به اچ ای وی/ ایدز
∞ رژیم غذایی پر از گوشت و چربی
∞ قرار گرفتن در برابر سموم خاص و آفت کش ها
تشخیص و درمان سرطان خون لنفوم
پزشک برای تشخیص ابتلای شما به این نوع سرطان نیاز به آزمایش برداشتن بافت غدد لنفاوی ( lymph node biopsy) دارد. آزمایش های بیشتر برای مشخص کردن مراحل بیماری شامل آزمایش خون، نمونه برداری از بافت استخوان و … انجام می شوند. همچنین برای مشخص کردن میزان پخش شدن این سرطان نیز آزمایش هایی انجام می شود. تصمیم گیری برای درمان این بیماری بعد از انجام این آزمایش ها و با نظر پزشک انجام می گیرد.
سرطان لنفوم هوچکین یکی از درمان پذیرترین انواع سرطان ها می باشد. درمان سرطان لنفوم می تواند شامل شیمی درمانی، شیمی درمانی بهمراه رادیوتراپی، درمان بیولوژیکی و پیوند سلول های بنیادی می شود.
سرطان خون میلوما (Myeloma)
میلوما سرطان سلول های پلاسمای خون می باشد. سلول های پلاسما، سلول های سفیدی هستند که آنتی بادی های ضد بیماری و عفونت ترشح می کنند. سلول های میلوما جلوی تولید آنتی بادی توسط سلول های سالم را می گیرند. بالا رفتن میزان آنتی بادی های غیرطبیعی در بدن می تواند باعث آسیب دیدن کلیه ها شود. همچنین افزایش سلول های میلوما باعث مشکل در تولید سلول های سفید و قرمز نیز می شود. بعلاوه سلول های میلوما باعث آسیب دیدن استخوان ها و ضعف آنها می شوند.
علایم سرطان میلوما
علایم و نشانه های ابتلا به سرطان میلوما شامل:
∞ هیپرکلسمی (کلسیم زیاد در خون(
∞ کم خونی (کمبود سلول قرمز و یا کاهش عملکردشان(
∞ نارسایی کلیه
∞ آسیب پذیری در برابر عفونت
∞ پوکی استخوان، درد استخوان، ورم و یا شکستگی استخوان
∞ پروتئین زیاد در خون و یا ادرار
∞ کاهش وزن
عواملی که خطر ابتلا به سرطان خون میلوما را افزایش می دهند
دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لنفوم وجود ندارد، با اینحال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
∞ آفریقایی – آمریکایی بودن
∞ سن بالای ۵۰ سال
∞ مرد بودن
∞ چاقی
∞ قرار گرفتن در برابر رادیو اکتیو
∞ کار در صنایع مرتبط با پتروشیمی
درمان سرطان خون میلوما
اگر مبتلا به میلوما هستید، درمان های بسیاری برای شما وجود دارد که سرعت رشد سلول ها را کاهش داده و درد استخوان ها، خستگی و سایر علایم بیماری را کاهش می دهد. نوع درمان بسته به سلامت عمومی شما، نوع و مرحله بیماری متفاوت می باشد. روش های درمانی در دسترس برای درمان میلوما شامل:
∞ شیمی درمانی
∞ تنظیم کننده های سیستم ایمنی (Immunomodulators)
∞ داروهای کم خونی
∞ رادیوتراپی
∞ پیوند سلول های بنیادی
آیا می دانید بهترین متخصص سرطان در اصفهان فعالیت دارد
آیا می دانید سرطان روده را باید در اصفهان درمان کنید
آیا می دانید بهترین متخصص سرطان سینه در اصفهان می باشد
نظرات کاربران