ریه‌های انسان نقشی کلیدی در حفظ عملکرد درست اندام‌های دیگر بدن ایفا می‌کنند. از آنجایی که انسان برای ادامه بقا به تنفس وابسته است، ریه‌ها در هر ثانیه مشغول فعالیت هستند و بر همین اساس، حفظ سلامت آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
هنگام انجام عمل دم، ریه‌های سالم اکسیژن را دریافت کرده و آن را به جریان خون منتقل می‌کنند تا اکسیژن از طریق خون به اندام‌ها و سلول‌های سراسر بدن ارسال شود. هنگام انجام عمل بازدم، ریه‌های سالم دی اکسید کربن را از بدن خارج می‌کنند.
اما افراد بسیاری در سراسر جهان از مشکلات ریوی رنج می‌برند.
میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مبتلا هستند، که به عنوان گروهی از بیماری‌های ریوی تعریف می‌شود که به واسطه باریک شدن مسیر‌های هوایی تخلیه هوا از ریه‌ها را دشوار می‌سازند. این در شرایطی است که افراد بسیاری نیز ممکن است از بیماری خود آگاه نباشند.
در کنار بیماری مزمن انسدادی ریه، از دیگر بیماری‌های شایع این اندام می‌توان به آسم، برونشیت، سل، آمفیزم، و فیبروز سیستیک اشاره کرد.
افرادی که سیگار می‌کشند یا قبلا سیگاری بوده اند و افرادی که به طور مکرر با عوامل تحریک کننده تماس دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به یک بیماری ریوی قرار دارند.
از دیگر عواملی که ریه‌های انسان را در معرض خطر قرار می‌دهند می‌توان به عفونت‌ها و قرار گرفتن در معرض مواد آلرژی‌زا (مانند پوست حیوانات خانگی و گرد و غبار)، دود سیگار، آلودگی هوا، آلودگی‌های فضای کار، و خاک اره اشاره کرد.
برای سالم نگه داشتن ریه ها، شما باید از نشانه‌هایی که به بروز مشکل در این اندام‌ها اشاره دارند، آگاه باشید. هرچه زودتر به آن‌ها رسیدگی کنید می‌توانید ریه‌های خود را از آسیب شدیدتر محافظت کرده و خطر بیماری مزمن ریوی و همچنین سرطان ریه را کاهش دهید.

در ادامه با برخی از این نشانه بیشتر آشنا می‌شویم.

سرفه مداوم
سرفه به محافظت از مسیر‌های هوایی در برابر تحریک کننده‌های استنشاقی کمک می‌کند و همچنین در از بین بردن خلط (مخاط) در گذرگاه‌های تنفسی نقش دارد.
اما سرفه مداوم نشانه‌ای از عملکرد نادرست و غیر عادی ریه‌ها است. در حقیقت، یکی از نخستین نشانه‌های ریه‌های ناسالم سرفه مداوم است که حتی پس از مصرف دارو نیز بهبود نمی‌یابد.
همچنین، هنگام سرفه کردن شما ممکن است درد در قفسه سینه را تجربه کنید، که به شانه یا به سمت دست توسعه می‌یابد.
اگر بدون دلیل مشخص با سرفه مداوم مواجه شده یا بیشتر از گذشته سرفه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید. اگر مخاط بیش از اندازه مشکل آفرین شده است، با نوشیدن آب و مایعات دیگر بدن خود را هیدارته نگه دارید، زیرا این کار به رقیق شدن مخاط کمک می‌کند و بدن می‌تواند از شر آن خلاص شود.

تنگی نفس
اگر حتی هنگام انجام وظایف عادی روزانه با دشواری در تنفس مواجه می‌شوید، این نشانه روشن دیگری از بروز مشکل در ریه‌ها است.
تنگی نفس زمانی رخ می‌دهد که ریه‌ها باید سخت‌تر از حالت معمول کار کنند تا هوا را به داخل و خارج انتقال دهند. این شرایط می‌تواند به واسطه انسداد در مسیر هوایی شکل بگیرد.
تنگی نفس را نادیده نگیرید و به عنوان مثال، افزایش سن را مقصر این شرایط ندانید. در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای بررسی دقیق‌تر شرایط با پزشک خود مشورت کنید.
اگر با مشکلی پزشکی که نیازمند درمان باشد، مواجه نیستید، ورزش روزانه می‌تواند به افزایش قدرت و استقامت شما کمک کند. همچنین، تمرینات تنفس عمیق را برای تسکین تنگی نفس انجام دهید.

افزایش مخاط
سرفه به طور معمول با تولید مخاط یا خلط مرتبط است. مخاط از گیر افتادن میکروب ها، گرد و غبار، گرده و باکتری‌ها در ریه‌ها جلوگیری می‌کند. اما هنگامی که تولید مخاط در نتیجه سرماخوردگی یا بیماری‌های شایع دیگر شکل نگرفته باشد، نشانه خوبی محسوب نمی‌شود.
همچنین، ممکن است متوجه تغییر در رنگ، غلظت، مقدار یا حتی بوی مخاط شوید. در حقیقت، اگر مخاط از حالت شفاف به زرد یا سبز تغییر رنگ دهد یا حاوی خون باشد، نشانه‌ای روشن از وجود مشکل در ریه‌ها است.
خون در مخاط می‌تواند نشانه‌ای از سرطان ریه، برونشیت مزمن، یا آمفیزم باشد. با پزشک خود درباره علائمی که دارید صحبت کنید تا دلیل دقیق آن‌ها مشخص شود.

خس خس مداوم
صدای خس خس نشانه‌ای از باریک شدن مسیر‌های هوایی است. به واسطه محدود شدن مسیر‌های هوایی، هوا با سرعت لازم جریان پیدا نمی‌کند. این شرایط به شکل گیری صدای خس خس هنگام تنفس منجر می‌شود.
صدای خس خس مداوم می‌تواند نشان دهنده ابتلا به آسم یا آمفیزم باشد. همچنین، این شرایط می‌تواند نشانه‌ای از سرطان ریه باشد.
بدون در نظر گرفتن دلیل، شما باید به پزشک مراجعه کنید تا احتمال ابتلا به بیماری جدی ریوی یا آسیب شدید ریه بررسی شود.

تورم در قسمت پایین بدن
اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد، اما تورم، درد و حساسیت در پا‌ها می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل در ریه‌ها باشد. هنگامی که ریه‌ها عملکرد درستی ندارند، سیستم گردش خون اکسیژن مورد نیاز خود برای حفظ سلامت و به گردش درآوردن مایعات در سراسر بدن را به طور کامل دریافت نمی‌کند. این شرایط می‌تواند موجب تجمع مایع و شکل گیری تورم در پا‌ها شود.
همچنین، به واسطه عملکرد ضعیف ریه ها، قلب نمی‌تواند به میزان کافی خون مورد نیاز کبد و کلیه‌های را پمپاژ کند. این به معنای آن است که این اندام‌ها قادر نیستند به طور موثر سموم و مواد زائد را پالایش کنند. این شرایط نیز به ایجاد تورم در بدن منجر می‌شود.
برای کاهش تورم در پاها، آن‌ها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. اگر با گذشت زمان تورم شرایط وخیم‌تری پیدا کرد به پزشک مراجعه کنید.

سردرد‌های صبحگاهی
اگر پس از بیدار شدن از خواب با سردرد یا سرگیجه مواجه می‌شوید باید به پزشک مراجعه کنید.
یک مشکل ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه می‌تواند دلیل سردرد‌های صبحگاهی باشد. این شرایط به دلیل تنفس عمیق ناکافی هنگام خواب شکل می‌گیرد، که به تجمع دی اکسید کربن در بدن منجر می‌شود.
تجمع دی اکسید کربن گشاد شدن رگ‌های خونی در مغز را به همراه دارد، که به شکل گیری سردرد منجر می‌شود.

خستگی
احساس خستگی یا خستگی بیش از اندازه حتی پس از خواب کافی یکی دیگر از نشانه‌های بروز مشکل در بدن است. چنین علائمی می‌توانند نشان دهنده یک مشکل ریوی باشند.
هنگامی که ریه‌ها عملکرد درستی ندارند، شما ممکن است راحت‌تر از گذشته خسته شوید. همچنین، به نظر نمی‌رسد حتی با دنبال کردن یک سبک زندگی سالم قدرت و انرژی خود را باز یابید.
اگر ریه‌ها به میزان کافی اکسیژن در اختیار بدن قرار ندهند، سیستم‌های دیگر بدن نیز از این شرایط رنج می‌برند و کل این شرایط می‌تواند به قیمت افت سطح انرژی تمام شود.
سطوح پایین انرژی یک چرخه معیوب را شکل می‌دهند. خستگی شما را از ورزش کردن دور می‌کند و ورزش نکردن روی استقامت بدن تاثیرگذار است.

مشکلات خواب
اگر به واسطه مشکلات تنفسی در به خواب رفتن مشکل دارید یا خوابیدن روی یک صندلی برای شما راحت‌تر است، این می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکل در ریه‌ها باشد.
دراز کشیدن روی تختخواب می‌تواند موجب سخت‌تر کار کردن ریه‌ها شود. این می‌تواند روی کیفیت خواب شما تاثیرگذار باشد. همچنین، سرفه کردن طی شب در خواب عمیق اختلال ایجاد می‌کند.

نشانه‌های بروز مشکل در ریه‌ها چیست؟
حتی یک شب بی خوابی اثر منفی روی سلامت جسمانی و روانی انسان دارد. پس تصور این که بی خوابی‌های مداوم چه نتیجه‌ای در پی خواهند داشت چندان دشوار نیست.
اگر به طور مرتب شب‌ها از خواب بیدار می‌شوید و در تنفس با مشکل مواجه هستید یا سرفه می‌کنید به پزشک مراجعه کنید.