سرطان کبد Liver Cancer

سرطان کبد) کبد یا همان جگر به عنوان بزرگترین غده در بدن که در سمت معده و روی صفرا قرار دارد و تا کنون هیچ اندام مصنوعی نتواسته جایگزین این عضو حیاتی بدن شود.زیرا کبد  نقش بسیار مهمی در متابولیسم پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدرات ها و هورمون ها بازی می کند. کبد به کمک صفرایی که می سازد، باعث هضم چربی ها و حذف بیلی روبین ها (ضایعات هموگلوبین) می شود؛ همچنین در ذخیرۀ کربوهیدرات ها دخالت دارد و در دفع سموم و خروج برخی داروها سهیم است(عبارت است از یک تومور بدخیم که از بافت کبد منشأ می‌گیرد. سرطان‌های دیگر اعضای بدن از جمله معده، پانکراس، روده بزرگ، ریه، دهان و مثانه همگی می‌توانند به کبد منتقل شوند و نوعی سرطان ثانویه ایجاد کنند. سرطان کبد معمولاً در ارتباط با یک بیماری زمینه‌ای در کبد مثل سیروز کبدی رخ می‌دهد. این سرطان در هر دو جنس به وجود می‌آید، اما در مردان شایع‌تر است. 

انواع

سرطان اولیه کبد، در سلول‌های کبد آغاز می‌شود و به انواع مختلف و بر اساس نوع سلول سرطانی تقسیم می‌شوند. منشأ این نوع سرطان سلول‌های مختلفی از بافت کبد می‌تواند باشد. اگر بدخیم باشند:

• سلول‌های کبدی Hepatocellular carcinoma کارسینوم هپاتوسلولار از رایج‌ترین شکل سرطان کبد اولیه است؛ که در سلولهای کبدی شروع می‌شود.
• سلول‌های سیستم صفراوی Cholangiocarcinoma کلانژیو کارسینوم در مجاری صفراوی لوله مانند در داخل کبد شروع می‌شود. این نوع سرطان، سرطان مجاری صفراوی نامیده می‌شود.

به تومور خوش‌خیم با منشأ سلول‌های سیستم صفراوی کلانژیوما گفته می‌شود. تومورهای ناشایع دیگری نیز بصورت اولیه در کبد بروز می‌کنند مثلاً همانژیواندوتلیوما که به توموری بدخیم با منشأ سلولهای اندوتلیومی عروق کبدی گفته می‌شود. هپاتوبلاستوما توموری بسیار بدخیم است که در اطفال مشاهده می‌شود. آنژیوسارکوم یا همانژیوسارکوم در رگهای خونی کبد شروع می‌شود و بسیار سریع رشد می‌کند

علایم

اکثر افراد در مراحل اولیه سرطان کبد، هیچ گونه علائمی ندارند.اگر کسی سابقه ابتلا به هپاتیت یا سیروز کبدی داشته باشد، احتمال ابتلا به سرطان کبد در وی افزایش می یابد. علائم و نشانه های سرطان کبد شامل موارد زیر است:

– تهوع و استفراغ
– کاهش وزن بدون دلیل
– کاهش اشتها
– درد بالای شکم
– ضعف عمومی و خستگی
– ورم شکم
– تغییر رنگ پوست
– زرد شدن چشم ها
– تغییر رنگ مدفوع به سفید

عوامل افزایش دهنده خطر

سابقه ابتلا به هپاتیت

الکلی بودن

مصرف قرص‌های ضد بارداریاستفاده از استروییدهای آنابولیک توسط بعضی از ورزشکاران برای افزایش حجم عضلات

هموکروماتوز

اختلالات متابولیسمی

وجود سنگ صفراویمناطق خاص جغرافیایی: در کشورهایی چون آفریقا، چین، ژاپن و جنوب شرقی آسیا بسیار شایع می‌باشد.

وجود سیروز از قبل در کبد. در حدود ۵۰% بیمارانی که سرطان کبد دارند از قبل از آن دچار سیروز بوده اند.
عفونت هپاتیت B یا C
عفونت احتمالی با ویروس های آهسته

تشخیص سرطان کبد 

غربالگری با استفاده از اولتراسوند و گاهی اوقات آزمایش خون آلفا پروتئین در فواصل ۶ تا ۱۲ ماهه برای افرادی که خطر ابتلا به سرطان کبد در بین آن ها زیاد است، توصیه می شود. این افراد شامل بیماران مبتلا به سیروزی است که به عفونت ویروسهپاتیت بی یا سی دچار شده اند. این کار باعث تشخیص سرطان در سطح اولیه می شود و احتمال درمان سرطان کبد موفقیت آمیز را افزایش می دهد.

آزمایشات تشخیصی تصویربرداری:مثل سی تی اسکن یا ام آر ای و… است. این آزمایشات محل دقیق و گستره سرطان را نشان می دهند.

نمونه برداری کبد:این آزمایش عموما برای تشخیص نوع سرطان صورت می گیرد. بافت برداری یعنی برداشتن نمونه کوچکی از بافت از قسمتی از بدن. سپس این بدن در زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا سلول های غیرنرمال شناسایی شوند.
آزمایش های خون به ارزیابی عملکرد کبد و سلامت عمومی شما کمک می کنند.
در صورتی که آزمایشات بالا سرطان را به خوبی تشخیص ندادند، آزمایشات دیگری انجام می گیرد. برای مثال، گاهی اوقات لاپراسکوپی انجام می شود. لاپراسکوپی یک عمل کوچک برای مشاهده داخل شکم با یک دوربین انعطاف پذیر است.

درمان

راه های درمان شامل موارد زیر می باشد:

– جراحی برای برداشتن بخش سرطانی کبد
– جراحی پیوند کبد
– فریز کردن سلول های سرطانی
– گرما دادن سلول های سرطانی
– تزریق الکل به داخل تومور سرطانی
– تزریق داروهای شیمی درمانی به داخل کبد
– رادیوتراپی یا پرتودرمانی
– دارو درمانی

تعیین یک نوع درمان مفید وابسته به این موارد است :

• تعداد، اندازه و محل تومور در کبد
• چگونگی عملکرد کبد و بررسی ابتلای شما به سیروز
• بررسی انتشار سرطان به نواحی خارج از کبد

جراحی

جراحی گزینۀ درمانی افرادی است که سرطان کبد‌‌‌‌‌‌شان در مرحلۀ اولیه است. معمولاً جراح، کل کبد یا بخشی از آن را که به سرطان مبتلا شده است خارج می‌کند. اگر کبد خارج شود در این‌صورت کبد بیمار با بافت کبد سالم یک اهداکننده جایگزین می‌‌‌‌‌‌شود.

خارج کردن بخشی از کبد

جراحی برای خارج کردن بخشی از کبد را کبد‌‌‌‌‌‌برداری جزئی (Partial Hepatectomy) می‌گویند. بیمار مبتلا به سرطان کبد در صورتی از خارج کردن بخشی از کبد استفاده می‌‌‌‌‌‌کند که آزمون‌های آزمایشگاهی نشان دهند کبد به‌درستی کار می‌‌‌‌‌‌کند و نشانی از انتشار سرطان به غدد لنفاوی مجاور و بخش‌‌‌‌‌‌های دیگر بدن وجود ندارد.

جراح، تومور و بخشی از بافت سالم کبد را که در اطراف تومور قرار دارد خارج می‌‌‌‌‌‌کند. وسعت جراحی به اندازه، تعداد و محل تومورها بستگی دارد. علاوه براین، چگونگی عملکرد کبد نیز بر وسعت جراحی تأثیر دارد.

گاه تا حدود ۸۰ درصد کبد را برمی‌دارند و جراح بخش عادی بافت کبد را باقی می‌‌‌‌‌‌گذارد. بافت سالم باقیمانده، عملکرد کبد را به‌عهده می‌‌‌‌‌‌گیرد. علاوه براین، کبد این توانایی را دارد که بافت خارج شده را مجدداً بازسازی کند. سلول‌‌‌‌‌‌های جدید در چند هفته رشد می‌‌‌‌‌‌کنند.

پیوند کبد

از پیوند کبد در صورتی استفاده می‌کنند که تومور کوچک باشد، به نواحی خارج از کبد منتشر نشده باشد و بافت کبد مناسب اهدا شده قابل دستیابی باشد.

بافت کبد اهدایی از فردی که فوت کرده است یا از اهداکننده زنده کبد تهیه می‌‌‌‌‌‌شود. در صورتی‌که اهداکننده زنده باشد، بافت بخشی از کبد است و شامل یک کبد کامل نیست.

در مدت زمانی‌که شما منتظر دسترسی به بافت کبد اهدایی هستید گروه مراقبت‌های پزشکی بر وضعیت سلامتی شما نظارت می‌کنند و درمان‌‌‌‌‌‌های دیگری را برای شما فراهم می‌‌‌‌‌‌آورند.

هنگامی‌که بافت کبد سالم از سوی اهدا کننده در دسترس قرار گرفت جراح پیوند، کل کبد شما را خارج می‌‌‌‌‌‌کند (کبد‌‌‌‌‌‌برداری کامل) و بافت اهدا شده را به‌جای آن قرار می‌‌‌‌‌‌دهد. پس از جراحی، گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی برای مهار درد داروهایی را به شما می‌دهند

تخریب بافت

روش‌های تخریب، بافت سرطان را در کبد نابود می کنند. این روش‌‌‌‌‌‌ها شیوه‌هایی برای مهار سرطان کبد و طولانی کردن مدت زمان زندگی بیمار هستند. افرادی از این روش‌ها استفاده می‌کنند که منتظر انجام پیوند کبد هستند و یا توانایی انجام جراحی یا پیوند کبد را ندارند. پیش می‌آید که جراحی برای خارج کردن تومور به دلیل سیروز یا شرایط دیگری که منجر به عملکرد نامناسب کبد می‌‌‌‌‌‌شوند امکانپذیر نباشد. علاوه براین، بعید نیست بیمار به دلیل محل تومور در کبد یا مشکلات پزشکی دیگر نتواند از جراحی استفاده کند. روش‌‌‌‌‌‌های تخریب بافت شامل این موارد هستند:

• تخریب بافت با امواج رادیویی : پزشک از کاوشگر مخصوصی که الکترودهای کوچکی دارد برای نابودی سلول‌های سرطانی به وسیلۀ گرما استفاده می‌‌‌‌‌‌کند. برای هدایت کاوشگر به سمت تومور از اولتراسوند، سی.تی. یا ام.آر.آی استفاده می‌شود. معمولاً پزشک کاوشگر را مستقیماً از طریق پوست وارد بدن شما می‌کند و فقط نیاز به استفاده از بی‌‌‌‌‌‌حسی موضعی وجود دارد.

• تزریق اتانول از طریق پوست: پزشک از اولتراسوند برای هدایت سوزنی نازک درون تومور کبد استفاده می‌‌‌‌‌‌کند. الکل (اتانول) به‌طور مستقیم در تومور تزریق می‌‌‌‌‌‌شود و سلول‌های سرطانی را از بین می‌‌‌‌‌‌برد. از این شیوه یک یا دو بار در هفته استفاده می‌شود. در این روش، معمولاً از بی حسی موضعی استفاده می‌کنند ولی در صورتی‌که تعداد تومورها در کبد زیاد باشد نیاز به استفاده از بیهوشی عمومی وجود دارد.

معمولاً تزریق تب یا درد در پی خواهد داشت. پزشک برای تسکین این مشکلات دارو تجویز می‌کند.

امبولیزاسیون

برای کسانی‌که نمی‌‌‌‌‌‌توانند از جراحی یا پیوند کبد استفاده کنند استفاده از امبولیزاسیون یا امبولیزاسیون شیمیایی (Chemoembolization) گزینۀ درمانی مناسبی است. پزشک کاتتر باریکی در یکی از سرخرگ‌های پای شما وارد می‌کند و کاتتر را به سمت سرخرگ کبدی حرکت می‌‌‌‌‌‌دهد. برای انجام امبولیزاسیون پزشک ذرات کوچکی را در کاتتر تزریق می‌‌‌‌‌‌کند. این ذرات جریان خون درون سرخرگ را مسدود می‌‌‌‌‌‌کنند. بسته به نوع ذرات استفاده شده، انسداد دایمی یا موقتی است.

در صورت مسدود شدن جریان خون تومور از سرخرگ کبدی(Hepatic Artery)، تومور از بین می‌رود. اگرچه سرخرگ کبدی مسدود است ولی بافت سالم کبد، خون را از طریق سیاهرگ باب (Hepatic Portal Veinn)دریافت می‌‌‌‌‌‌کند.

برای انجام امبولیزاسیون شیمیایی، پزشک پیش از تزریق ذرات کوچک مسدودکنندۀ جریان خون مقداری داروی ضدسرطان (شیمی‌‌‌‌‌‌درمانی) درون سرخرگ تزریق می‌‌‌‌‌‌کند. با مسدود شدن جریان خون، دارو مدت طولانی‌‌‌‌‌‌تری در کبد باقی می‌‌‌‌‌‌ماند.

امبولیزاسیون معمولاً به درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ و تب خواهد انجامید. پزشک برای تخفیف این مشکلات دارو تجویز می‌کند. بعضی از افراد تا چند هفته پس از درمان احساس خستگی شدید می‌کنند.

هدف‌درمانی

برخی از افرادی که نمی‌‌‌‌‌‌توانند از جراحی یا پیوند کبد استفاده کنند از داروهایی استفاده می‌کنند که به آنها هدف‌درمانی می‌گویند. قرص‌‌‌‌‌‌های سورافنیب (Sorafenib)، نکساوار (Nexavar) اولین هدف‌درمانی تأیید شده سرطان کبد بودند.

هدف‌درمانی سرعت رشد تومورهای کبد را کاهش می‌‌‌‌‌‌دهد و علاوه براین مصرف خون آ‌‌‌‌‌‌نها را کم می کند. دارو از طریق دهان مصرف می‌‌‌‌‌‌شود.

عوارض جانبی احتمالی شامل حالت تهوع، استفراغ، زخم دهان و از دست دادن اشتها هستند. گاهی، فرد دچار درد در ناحیۀ سینه می‌شود، مشکلات خونریزی دارد و یا دست و پای او تاول‌‌‌‌‌‌ می‌زند. گاهی هم دارو باعث افزایش فشارخون می‌شود. گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی فشار خون شما را در طی ۶ هفته اول پس از درمان به‌طور مرتب اندازه می‌گیرند.

پرتودرمانی

پرتودرمانی از اشعه‌‌‌‌‌‌های با انرژی زیاد برای نابودی سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌کند. این روش برای تعداد کمی از افراد که نمی‌‌‌‌‌‌توانند از جراحی استفاده کنند گزینه مناسبی است. گاهی، از این روش همراه با شیوه‌‌‌‌‌‌های درمانی دیگر استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان از پرتودرمانی برای تسکین درد ناشی از سرطان کبدی که به استخوان منتشر شده است استفاده کرد.

پزشکان از دو نوع پرتودرمانی برای معالجه سرطان کبد استفاده می‌‌‌‌‌‌کنند :

• پرتودرمانی خارجی : پرتوها از دستگاه بزرگی ساطع می‌‌‌‌‌‌شوند. دستگاه اشعه‌ها را به سمت سینه و شکم هدف می‌‌‌‌‌‌گیرد.
• پرتودرمانی داخلی : پرتو، ناشی از گوی‌‌‌‌‌‌های رادیواکتیو کوچک است. پزشک از کاتتر برای تزریق گوی‌‌‌‌‌‌های کوچک درون سرخرگ کبدی استفاده می‌کند. گوی‌‌‌‌‌‌ها منبع خون تومور کبد را نابود می‌کنند.

عوارض جانبی پرتودرمانی شامل حالت تهوع، استفراغ یا اسهال است. گروه مراقبت پزشکی روش‌‌‌‌‌‌هایی برای درمان یا مهار این عوارض جانبی به شما پیشنهاد می‌کند.

شیمی‌درمانی

گاهی، از شیمی‌‌‌‌‌‌درمانی- استفاده از دارو برای کشتن سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی- در درمان سرطان کبد استفاده می‌کنند. داروها معمولاً از طریق رگ وارد بدن بیمار می‌‌‌‌‌‌شوند (درون وریدی). داروها وارد جریان خون می‌‌‌‌‌‌شوند و به این وسیله در بدن منتشر می‌‌‌‌‌‌شوند.

شیمی‌‌‌‌‌‌درمانی در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، مطب دکتر یا خانه اعمال می‌شود. به ندرت نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. عوارض جانبی شیمی‌درمانی وابسته به نوع دارو و مقدار داروست. عوارض جانبی رایج شامل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سردرد، تب و لرز و ضعف است.

بعضی از داروها سطح سلول‌های سالم خون را کاهش می‌‌‌‌‌‌دهند که بعید نیست دچار عفونت شوید یا به آسانی خونریزی یا خونمردگی پیدا کنید و به ضعف و خستگی شدیدی دچار شوید. گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی بر سطح سلول‌‌‌‌‌‌های خون شما نظارت خواهند داشت. بعضی از عوارض جانبی با دارو قابل درمان است.

پیشگیری از سرطان کبد 

سیروز کبدی باعث ایجاد جای زخم روی کبد می شود و خطر سرطان کبد را افزایش می دهد. با انجام اقدامات زیر می توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:

حفظ وزن مناسب: در صورتی که وزن مناسبی داشته باشید، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم آن را حفظ کنید. در صورتی که باید وزن خود را کاهش دهید، میزان کالری که هر روز مصرف می کنید را کاهش دهید و میزان ورزشی که انجام می دهید را افزایش دهید. سعی کنید هفته ای بین ۰٫۵ تا ۱ کیلوگرم وزن کم کنید.

احتیاط کردن در ارتباط با استفاده از مواد شیمیایی: در هنگام استفاده از مواد شیمایی در خانه یا در محل کار، از دستورالعمل هایی که روی آن ها درج شده پیروی کنید.

شما با دریافت واکسن هپاتیت بی می توانید خطر ابتلا به آن را کاهش دهید. این واکسن بیش از ۹۰ درصد، از بزرگسالان و کودکان محافظت می کند. واکسن را تقریبا هر کسی حتی کودکان، سالخوردگان و افرادی که دستگاه ایمنی آسیب دیده ای دارند، می توانند دریافت کنند.

برای هپاتیت سی هیچ واکسنی وجود ندارد، اما می توانید با رعایت شرایط زیر خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:
از وضعیت سلامت شریک جنسی خود مطلع باشید.
در صورت استفاده از داروهای تزریقی در ورید، از یک سوزن تمیز استفاده کنید.
وقتی می خواهید خالکوبی یا سوراخ کردن گوش و امثال آن را انجام دهید، برای تهیه مواد لازم آنها به مغازه های تمیز مراجعه کنید. 

حفظ سلامت کبد با مواد طبیعی

در ابتدا باید بگوییم که بیماران سرطانی به ویژه کسانی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته‌اند، از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی و یا پیروی بی رویه از یک رژیم غذایی خاص باید پرهیز کنند.

۱- کنگر فرنگی محافظ قوی برای کبد می‌باشد و حاوی فلاونوئیدی موسوم به سیلی مارین است که در مقابله با سرطان کبدنقش مهمی دارد.

۲- خربزه دافع اسید اوریک و سموم خون بوده و در درمان بسیاری از بیماری‌های تغذیه‌ای مزمن همچون نقرس،‌ روماتیسممزمن و نارسایی کبد کاربرد دارد.

۳- گیاه کاسنی بیماری‌های کبدی را برطرف و فعالیت قلب و کلیه را تقویت می‌کند. عرق کاسنی خنک است و گرمای کبد را رفع می‌کند. ریشه کاسنی، ضد یرقان است.

تمام قسمت‌های کاسنی مخصوصاً ریشه و برگ آن، محرک صفراست و به عمل هضم غذا کمک می‌کند و اثر آن در بهبود نارسایی‌های کبدی، قولنج‌های کبدی و ناراحتی‌های صفراوی بارز است.

۴- گیاه زرشک، تقویت کننده قلب و کبد می‌باشد. زرشک صفرابر می‌باشد و به درمان زردی و یرقان کمک می‌کند.

۵- عصاره بذر خار مریم که به نام سیلی مارین معروف است، کبد را در برابر انواع مسمومیت‌ها محافظت می‌کند. سیلی مارین به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی در درمان هپاتیت ویروسی و التهابات مجرای صفرا موثر است.

۶- افرادی که به بیماری هپاتیت C دچار هستند، می توانند با نوشیدن متعادل قهوه (نه زیاد) حرکت بیماری را کند کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کنند. قهوه حاوی مقدار قابل توجهی از ترکیبات بیواکتیو (Bioactivee)مخصوصاً پلی فنول ها است که درسلامتی بدن موثرند.

۷- مصرف زردچوبه در پیشگیری از سرطان‌های روده بزرگ، پوست، معده، کبد، ریه، دئودنوم و پستان موثر است.

توصیه برای مبتلایان به سرطان کبد

تا حدی که توانتان اجازه می‌دهد فعال بمانید.

رژیم غذایی باید پرانرژی و کم پروتئین باشد.

عدم مصرف الکل و داروهای تخریب کننده کبد

واکسیناسیون علیه هپاتیت B انجام منظم آزمایشاتی جهت بررسی وجود این سرطان در افراد در معرض خطر (کسانی که سیروز کبدی یا هپاتیت مزمن فعال دارند)

آیا می دانید بهترین متخصص سرطان در اصفهان فعالیت دارد
آیا می دانید سرطان روده را باید در اصفهان درمان کنید
آیا می دانید بهترین متخصص سرطان سینه در اصفهان می باشد