پرتودرمانی سرطان سرویکس 

پرتودرمانی سرطان سرویکس از پرتوهای انرژی قدرتمند مانند اشعه ایکس یا پروتون‌ها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. درمان با پرتودرمانی ممکن است به تنهایی، با شیمی درمانی قبل از عمل برای کاهش تومور یا پس از جراحی برای کشتن سلول سرطانی باقی مانده استفاده شود.

پرتودرمانی سالهاست که به عنوان درمان اصلی سرطان دهانه رحم، به ویژه گسترش موضعی آن استفاده می شود و همچون جراحی تنها بر سلول‌های سرطانی آن محدوده اعمال می شود. چنانچه تابش به عنوان درمان اصلی این سرطان تجویز گردد معمولا در ترکیب با شیمی درمانی (concurrent chemoradiation) به کار گرفته می شود. در پرتودرمانی، از پرتوهای با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند.

ارتباط با متخصص رادیوتراپی اصفهان دکتر پوریا عادلی 

دو نوع پرتودرمانی داخلی و خارجی برای درمان این سرطان به کار گرفته می شود . 

• پرتودرمانی خارجی

در این روش از پرتوهای یونیزان ساتع شده از دستگاه های واقع در خارج از بدن برای پرتودهی به تومور استفاده می گردد. زنان معمولاً به‌صورت سرپایی در بیمارستان، با رژیم درمانی ۵ روز در هفته و برای ۶ تا ۷ هفته متوالی، پرتودرمانی خارجی می‌شوند. زمان بندی جلسات درمانی و دز تابیده شده در هر جلسه، بر مبنای محافظت از سلول‌ها و بافت‌های سالم در عین کشتن سلول های سرطانی به صورت منطبق بر شکل تومور طراحی می گردد. در این روش درمانی هیچ‌گونه ماده رادیواکتیوی در داخل بدن کار گذاشته نمی شود.

عوارض پرتودرمانی خارجی

عوارض جانبی پرتودرمانی به مقدار درمان و نقطه‌ای از بدن که درمان می‌شود بستگی دارد. عوارض جانبی شایع ناشی از پرتو عبارتند از خشکی و قرمز شدن پوست، ریزش مو در محل‌های تحت درمان، از دست دادن اشتها و احساس خستگی مفرط. بعضی از زنان احساس خشکی، خارش، سفت شدن و سوزش در محدوده واژن دارند.

پرتودرمانی به لگن می تواند مثانه را تحریک کند، باعث اسهال یا تکرر و احساس ناراحتی در دفع ادرار گردد. همچنین تشعشعات لگن می تواند تخمدان ها را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به تغییرات قاعدگی و حتی یائسگی زودرس گردد. کاهش تعداد گلبول‌‌‌‌‌‌‌‌های سفید خون – که به حفاظت بدن درمقابل عفونت کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌کند – از دیگر عوارض احتمالی پرتودرمانی است.

هنگامی که شیمی درمانی همزمان با پرتودرمانی انجام می شود ، سطح گلبول های قرمز خون کمتر می شود و خستگی و حالت تهوع افزایش می یابد. این عوارض جانبی بطور معمول در هفته های متوقف شده پس از درمان بهبود می یابند .

• پرتودرمانی داخلی

در پرتودرمانی داخلی محفظه‌ای کوچک از مواد رادیواکتیو (ایمپلنت) را از طریق واژن در رحم قرار می دهند. پرتودرمانی داخلی معمولا به همراه پرتودرمانی خارجی به عنوان بخشی از درمان سرطان رحم تجویز می گردد. دو نوع براکی تراپی وجود دارد:

۱- براکی تراپی با آهنگ دز پایین (LDR brachytherapy): در این روش چشمه رادیواکتیو به مدت چند روز در رحم بیمار قرار می گیرد تا دز تجویز شده به ناحیه تحت درمان تابیده شود. در این مدت بیمار در یک اتاق خصوصی در بیمارستان تحت مراقبت باقی می ماند و برای محافظت دیگران از پرتودهی رادیواکتیو، کسی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بیمار را در زمانی که این مواد در بدنش است ملاقات کند (به جز کادر درمانی با رعایت موارد حفاظتی خاص). اما بعد از خارج کردن ایمپلنت، هیچ اثری از مواد رادیواکتیو در بدنش نخواهد داشت.

۲- براکی تراپی با آهنگ دز بالا (HDR brachytherapy): در این روش از منابع با اکتیویته بالا همچون چشمه ایریدیوم-۱۹۲ استفاده می شود. در این روش ماده رادیواکتیو در جلسه درمانی در داخل واژن بیمار کار گذاشته می شود و پس از دریافت دز تابشی لازم در طی چند دقیقه در همان جلسه درمانی از بدن وی خارج می گردد. مزیت درمان HDR این است که شما مجبور نیستید برای مدت طولانی در بیمارستان بستری شوید. این روش همچون پرتودرمانی خارجی به صورت سرپایی و طی چندین جلسه درمانی اعمال می گردد.

بسته به نوع و درجه تومور بعضی از بیماران به هر دو نوع پرتودرمانی داخلی و خارجی نیاز دارند. بعضی از زنان مبتلا به سرطان رحم مرحلهI، II یا III به جراحی و پرتودرمانی با هم نیاز دارند.

این پرتودرمانی سرطان سرویکس می تواند پیش از درمان، برای کوچک کردن تومور، یا پس از جراحی، برای نابودی سلول‌های سرطانی باقیمانده، اعمال شود. چناچه بیمار بنا بر دلایلی نتواند جراحی شود، تنها پرتودرمانی پیشنهاد می گردد. مطالعات نشان داده اند که ۵۳% از بیماران مبتلا به سرطان رحم، پرتودرمانی می گردند. آنالیزهای بر مبنای جمعیت نشان می دهد استفاده از پرتودرمانی تا ۳۱% بهبود بقای بیماران را در بازه زمانی ۵ ساله به همراه داشته است .

عوارض پرتودرمانی داخلی

از آنجائیکه در پرتودرمانی داخلی، تابش تنها تا فاصله کوتاهی از چشمه تابشی نفوذ می کند، تأثیرات اصلی اشعه بر دهانه رحم و دیواره های واژن است. شایع ترین عارضه جانبی تحریک واژن همچون قرمز و زخم شدن و ایجاد ترشحات است. همچنین این روش می تواند بسیاری از عوارض مشابه پرتودرمانی خارجی را ایجاد کند (همچون خستگی، اسهال، حالت تهوع، تحریک مثانه و تعداد کم گلبولهای خون).

غالباً پرتودرمانی داخلی بلافاصله پس از تابش پرتو خارجی (قبل از اینکه عوارض جانبی پرتودرمانی خارجی از بین بروند) انجام می شود، بنابراین نمی توان دانست که کدام نوع درمان باعث ایجاد عوارض جانبی گردیده است . 

بیشتر مطالعه کنید : 

• با اسهال و یبوست در زمان شیمی درمانی و پرتودرمانی چه کنیم ؟

• رادیوتراپی اصفهان